Het klokgelui moet in de middeleeuwen niet van de lucht zijn geweest in de ‘Fryske lannen’. Het galmde uit de torens en dakruiters van kloosters en abdijen. Zeven dagen in de week en acht keer per etmaal werden koordiensten aangekondigd en uitgeluid. Er was geen dorp of buurtschap in Friesland waar niet de klepel van één of ander convent te horen was.
‘Nij Abdij’ is een initiatief van protestantse pioniersplek ‘de Heidepleats’ te Sint Nicolaasga. Ons doel is om een nieuw soort abdij te stichten. In haar verschijning lijkt het misschien meer op een ‘uithof’ (abdij hoeve), maar naar aard en functie herbergt het veel in zich van een traditionele abdij: een gastvrije plek voor de recreatieve pelgrim die even komt schuilen onder het dak van de abdij. Zogezegd een laadpaal voor de ziel en een ‘skûlpleats’ (schuilplaats) voor de geest. Een heilzame ontmoetingsplek voor het gezamenlijk bidden van de getijden, maar ook voor bijbelstudie en bezinning. Een plek waar tevens het ‘ontdekte’ actief overdacht kan worden in het werk aan de wijnranken of in de duurzame kloostertuin. Een open christelijke ‘mienskip’ (gemeenschap) die niet enkel op zichzelf is gericht, maar altijd betrokken op de lokale kerk en samenleving.
Binnen de muren van de nieuwe abdij hopen we ook een zogenaamd ‘convict’ op te starten. Het gaat om een tijdelijk verblijf in een leergemeenschap voor christelijke spiritualiteit in combinatie met de diaconale praxis. Een praktijk seminarie voor bijvoorbeeld theologie studenten en proponenten, om zich met hart en ziel voor te bereiden op hun roeping in kerk en maatschappij.
Het idee voor het ontstaan van een nieuwe abdij op buurtschap de Heide bij Sint Nicolaasga is gebaseerd op twee vlakbij elkaar gelegen historische gebouwen. Het ene gebouw, de ‘Heidepleats’, is een authentieke kop-hals-romp boerderij uit 1884 waar in 2005 een wijngaard is aangeplant met op het erf een kleine kapel.
Het andere, niet meer bestaande gebouw betreft de oude statie op buurtschap de Heide die tussen 1691 en 1837, op een paar honderd meter van de boerderij, was gevestigd. Deze statie was een schuilkerk, een missiepost van (katholieke) gelovigen, die hen de gelegenheid gaf om hun destijds min of meer verboden godsdienst toch nog zo goed mogelijk te praktiseren. Het was ook de tijd waarin de zogenaamde ‘schuurkerken’ op allerlei plaatsen dienstdeden als een soort gewijde plekken, waar mensen samenkwamen om te vieren en te bidden.
De geschiedenis van deze statie, gecombineerd met het authentieke karakter van de oude boerderij, inspireert ons om op deze prachtige plek een nieuw soort abdij te stichten. Een abdij die nog steeds raakvlakken heeft met de oude schuilkerk maar met het oog op de toekomst gericht. Wij willen dit vormgeven in een nieuw soort monastieke gemeenschap die geworteld is in het protestantisme maar overtuigd is van het belang van de eenheid onder alle christenen.
Een abdij is van oudsher opgebouwd en ingedeeld in een drietal zones met ieder haar eigen doel en functie:
- Het convent: de gebouwen bewoond door de monniken. In het midden was er meestal een vierkante binnenplaats, met aan een zijde de kloostergang die toegang gaf tot de andere gebouwen.
- De actieve zone: allerlei activiteiten vonden er plaats zoals landbouw of nijverheid, de zorg voor hulpbehoevenden, het maken van bijvoorbeeld kaas of het brouwen van bier of het werken in de wijngaard. In vroeger tijden was het vaak een dorp op zich.
- De invloed zone: De kerk/kapel waar de abdij haar invloed deed gelden. Het was een geestelijk centrum en haar religieuzen bedienden vaak parochies in de omgeving.
Nij Abdij wil deze traditionele indeling overnemen maar ook heruitvinden en toepassen op onze eigen tijd en cultuur. De drie zones vormen zo ook de drie pijlers van Nij Abdij:
- De eerste zone wordt ingevuld door ‘Het convict’;
- De tweede zone wordt ingevuld door ‘De uithof’;
- De derde zone wordt ingevuld door ‘De schuurkerk’.